Helsinki

 

Cursus: SEN benchmark 

Dag 1

Wat een vooruitstrevende denkers zijn die Finnen toch! Komt het door hun verleden in WOII en hun conflict met de Russen wat ervoor zorgde dat ze vanaf nul alles hebben moeten opbouwen? Of is het de Noordelijke (zee)lucht? Gratis onderwijs, geen onderwijsinspectie, volledige autonomie voor leerkrachten, grote investeringen en een duidelijke visie vanuit de overheid, ... dit lijkt de onderwijshemel wel te zijn. Alhoewel dat iets te overdreven is blijkt het Fins onderwijssysteem het goed te doen. Zo is er steeds minder ongekwalificeerde uitstroom en blijkt hun aanpak van SEN teaching bijzonder gewaardeerd te zijn. Uit een eerste, creatieve kennismakingsronde blijkt dat er binnen Europa nog veel onderlinge verschillen zijn en dat er zelfs scholen zijn waar men het gevoel heeft aan zijn overgelaten te worden zijn. Wat ons betreft komen wij er met ons onderwijs systeem en de ondersteuning die we krijgen redelijk goed uit in vergelijking met bijvoorbeeld Spanje en Italië. "Het is overal wel iets" zou je kunnen stellen. De onderwijstips van de dag: wees authentiek, wees jezelf, toon interesse, geef autonomie, daag uit om de comfortzone te verlaten, begroet je leerlingen, wees warm en hartelijk, positieve betrokkenheid en bekrachtiging, ... .

Dag 2

Dag 3

Vandaag een gedeeltelijk programma voor ons. Aanvankelijk stond er een bezoek aan een SEN school voor jonge kinderen (6-16) op het programma. Vermits deze SEN school werkt met zwaar autistische kinderen is het evident dat we er niet met een voltallige groep over de vloer kunnen komen. Aangezien het niet onze doelgroep is qua problematiek en leeftijd staan Patty en ik dus onze plaats uit collegialiteit af aan twee Italiaanse dames die zeer veel interesse vertoonden. Maar, we namen wel de bus voor een rit van een uur naar de school voor het tweede deel van het schoolbezoek: 'a walk in the woods combined with a picknick and a qr-game'. Onderweg stapt een groep leerlingen van ongeveer 11-12 jaar op de bus. Ze gaan op 'field-trip'. Wat onmiddellijk opvalt is hoe rustig, vriendelijk en gedisciplineerd ze zijn. Sommigen praten zelfs een aardig mondje Engels tegen elkaar en tegen ons. Aangekomen in Espoo sluiten we aan bij de rest van de groep in de school 'Rinnekoti'. Het weer zit 'weer' geweldig mee en na een korte wandeling komen we aan op een magische plek midden in de Finse bossen waar we samen onze meegebrachte lekkernijen met elkaar delen. Na de obligate groepsfoto mengen de nationaliteiten zich onder elkaar in groepjes voor de aanvang van een competitief QR-spel. Aan de hand van QR codes die verborgen liggen in het bos moeten de deelnemers vragen beantwoorden over Finland. Twee belangrijke factoren: de antwoorden moeten juist zijn en liefst zo snel mogelijk gevonden worden. Team Joris haalt de eerste plaats en team Patty de tweede, go go Belgium! Na een korte reflectie en evaluatie van de werkvorm stappen we opnieuw op de bus richting Helsingfors. En ja hoor, onderweg treffen we opnieuw onze field-trip vriendjes, ditmaal met zelfgemaakte bloemenkransjes in hun haren. Het is 15u00 wanneer we aankomen aan het centraal station en onze leerhonger knaagt nog wat. Samen met Margharetha & Franscesca (Italië) en Mercedes & Marianna (Spanje) besluiten Patty en ik de boot naar het eiland Suomenlinna te nemen voor wat vaderlandsche geschiedenis. Samengevat: natuurpracht, oorlogsverleden, prachtige uitzichten, jongeren die 'chillen' op de rotsen bij de kust, Unesco werelderfgoed en dit is meer dan terecht. Bootje terug, hapje eten, padletje doen, doucheke nemen en uitkijken naar morgen voor nieuwe input!

Dag 4

Vroeg uit de veren vandaag voor een trip met de tram naar Ammattiopisto Live, een SEN school voor leerlingen met een ernstige (leer)beperking. Dit keer is het niet Petri die ons hartelijk ontvangt, maar Annika, één van zijn medewerkers. Annika is en jonge enthousiaste SEN leerkracht, gespecialiseerd in 'positive teaching'. De school is gehuisvest in meerdere gebouwen en maakt zo onderdeel van een soort zorgcampus waarin meerdere diensten en organisaties hun thuisbasis hebben. Een eerste inkijk krijgen we in een klas van leerlingen met een ernstige autisme spectrum problematiek. Ons bezoek is duidelijk overweldigend voor de leerlingen, maar wederom valt de discipline en de rust op. We zetten onze observatie verder in de groep van Minna, headteacher van Live. We zijn getuige van 3 lesmomenten waarbij leerlingen met meervoudige beperkingen zowel cognitieve als senso-motorische vaardigheden trainen. Alhoewel dit niet direct 'our cup of tea' is zijn we erg onder de indruk van wat hier mogelijk is en op welke manier leerkrachten en persoonlijke assistenten het beste uit elke leerling trachten te halen. 'Dat gaat niet bestaat niet' is hier uit den boze. Zeer bewonderenswaardig! Na afloop nemen we de bus naar Herttoniemi, waar we eerder op maandag de introductie van Petri kregen. Slaatje kopen aan de salad bar van de K-market, wandelen naar het bos en samen met enkele Spaanse collega's genieten van een eenvoudige doch smakelijke lunch op de rotsen bij het water. Vervolgens wachtte Annika ons op in het auditorium voor een kennismaking met 'positive teaching'. Op zich niets nieuws voor een betrokken en bewuste leerkracht zou je denken maar enkele actieve en vernieuwende werkvormen later komen we alweer tot nieuwe inzichten en bedenkingen. 16u, les gedaan en tijd voor een nieuwe verkenningsronde in Helsinki. Samen met onze Spaanse lunchpartners van vanmiddag nemen we de metro naar Kamppi waar we op de valreep voor de sluiting een bezoek brengen aan de stilte kapel. Een staaltje van architecturale (hout)bouwkunst. Patty en ik beslissen nadien om weer op de fiets te kruipen en een ritje te maken naar het Sibelius-monument gelegen in een buurt van Helsinki die we tot nu toe nog niet bezocht hadden. Een zalige fietstocht van bijna 2u die we beëindigen in 'The green Hippo' een sympathiek veggie restaurant. Morgen brengen we een bezoek aan een secundaire school die op het eerste gevoel wel eens wat linken met ons Atlascollege kan hebben. 

Dag 5

Drukke maar vooral lange dag in het vooruitzicht. We starten met een (kleine) valse noot wanneer we om 7u30 aan het station een bericht krijgen van Petri dat ons geplande bezoek een uur later zal starten. Gezien het vroege tijdstip uiteraard wat gemor, maar er zijn ergere dingen in het leven, nietwaar? We nemen wat later dan voorzien de trein en vervolgens de bus naar Havukoski waar we na een korte voettocht arriveren en aasluiten bij de groep op de school van principal Arto Martikainen: Havukoski Koulu. Het is een beroepssecundaire school voor leerlingen van grade 6-9, dus jongens en meisjes van 14 tot 17 jaar. Ietwat vergelijkbaar dus met ons Atlascollege. We worden ontvangen door Arto met een korte presentatie over zijn school en de methodieken. We maken kennis met de grote drie pijlers van de school: The circle of trust, physical education en digital learning. Opnieuw merken we veel verantwoordelijkheden en autonomie op bij de leerlingen en leerkrachten. De school zet ook in op haar maatschappelijke functie door haar faciliteiten open te stellen voor de gemeenschap. Zo zijn er bijvoorbeeld geen poorten en omheiningen rond de school. In 2018 werd de school grondig gerenoveerd op basis van plannen die mede gemaakt werden door leerlingen, leerkrachten en ouders! En Oh ja, ze hebben hier ook preparatory education classes oftewel OKAN. Dit was voor Patty en mij misschien wel het meest relevante bezoek van deze mobiliteit vermits er een sterke link is met onze eigen onderwijspraktijk. Na afloop wandelen we met een deel van de groep onder opnieuw en stralende zon naar het werkveld van Petri: Varia Vocational College. Na een korte reflectie met Petri krijgen we bezoek van Riika Pätiälä, SEN teacher aan de Toivola SEN primary school. Riika toont ons praktijkvoorbeelden van methodieken en werkvormen waarmee ze dagelijks werkt. Na afloop is het een erg trotse Petri die ons zijn werkterrein laat verkennen. Praktijklokalen, snoezelruimtes, gadgets, installaties, ontspanningsmodaliteiten voor leerlingen en leerkrachten, ... . Ceativiteit primeert boven budget in deze 'oude' faciliteit. 

All great things come to an end. 

Onze laatste 'lesdag' start op dezelfde plek waar we gisteren eindigden: Varia Vocational College in Vantaa. Petri heeft zijn SEN goocheldoos meegebracht en dompelt ons onder in de wereld van digital tools, AI, methodieken en materialen die toegepast worden door SEN teachers in de Finse scholen. Tevens is het een blij weerzien met Anikka die 2 oud-SEN-leerlingen van Petri heeft meegebracht die nu zelf als 'supporter' werken in het klasje van Riika die we gisteren mochten ontmoeten. Ze brengen een moedige getuigenis van hun eigen leven op de schoolbanken en wat de ondersteuning voor hen betekende. Dankbaar en trots delen ze hun eigen ervaringen met ons en de leerlingen die ze ondersteunen. Terwijl Petri zijn materialen markt aan het uitstallen en opstellen is neemt de groep de tijd om naar elkaar te luisteren. Beurtelings stelt iedere deelnemer zijn/haar school voor, de manier waarop er aan SEN teaching wordt gedaan en de uitdagingen waar ieder voor staat. Patty en ik mogen de spits afbijten. Moeilijk zo niet onmogelijk om in 10 minuten het Atlas-verhaal de kaderen, maar uiteraard hebben we de nodige voorbereidingen getroffen. Subjectieve conclusie: we doen het lang zo slecht nog niet in vergelijking met sommige collega's uit andere landen. Creativity beats budget blijft één van mijn belangrijkste conclusies na het horen van al de getuigenissen. Na de lunch nemen we afscheid van Patty die de Finse zon helaas vroeger inruilt voor het druilerige Vlaamsche klimaat. Vervolgens laat Petri ons experimenteren met de door hem uitgestalde materialen en methodieken. Hierbij is er bijzonder veel aandacht voor de opkomst van AI en hoe deze (r)evolutie op een positieve en creatieve manier ingezet kan worden in het klaslokaal. We houden wel met één oog de klok nauwlettend in het oog want het (althans voor sommigen) hoogtepunt van de dag komt steeds dichterbij. We mogen dus zeker de bus naar 'Fazer' niet missen. Om 16u werden we verwacht in Finlands grootste chocoladefabriek voor een rondleiding en een 'all you can eat' moment. Na deze 'sweat treat' ... de eindevaluatie. Best wel een emotioneel moment wanneer we iedereen voor de laatste keer aan het woord laten. Onze dank voor de immer charmante en charismatische Petri is groot. Hij eindigt met de woorden: 'that's what Erasmus is all about' en begrijpen stilzwijgend allemaal wat hij hiermee wil zeggen. We hebben het dan ook een hele week mogen ervaren. Dankbaar, vooral dankbaar keren we huiswaarts naar Belgenland. Dankjewel Erasmus, dankjewel Atlas, dankjewel Lies, Lucia, Jan en Gerda om dit mogelijk te maken!